Με αφορμή τα ένατα γενέθλια του «Ελληνικού Κόσμου»,
ο διευθύνων σύμβουλος Δημήτρης Εφραίμογλου μιλάει την A.V.
για το Πολιτιστικό Κέντρο του ΙΜΕ και τη «Θόλο» του,
το νέο μουσείο εικονικής πραγματικότητας της πόλης μας.

Τι κρύβει άραγε το φουτουριστικό κτίριο που συναντά κανείς κατεβαίνοντας την Πειραιώς και φτάνοντας στο νούμερο 254; Είναι η αρχή ενός πολιτιστικού πάρκου εξήντα πέντε στρεμμάτων; Μπα, μήπως μιλάμε για Εικονική Πραγματικότητα; Μα φυσικά. Η «Θόλος» είναι το πρώτο κτίριο του πολιτιστικού κέντρου «Ελληνικός Κόσμος» που αποκτά την τελική του μορφή και είναι ένα μουσείο Εικονικής Πραγματικότητας. Σκοπός του; Να φιλοξενεί και να καθιστά προσβάσιμες στο ευρύ κοινό τις ψηφιακές συλλογές του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το 1992 ο Λάζαρος Εφραίμογλου, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στη γενέτειρά του Σπάρτη της Πισιδίας, στη Μικρά Ασία, συνειδητοποιεί το πόσα λίγα γνωρίζει για τα μέρη αυτά και την ανάγκη της συγκέντρωσης γνώσεων και πληροφοριών για το μείζονα ελληνισμό, με σκοπό τη διάσωση της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού. Έτσι, το 1993, γεννιέται το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού (ΙΜΕ) με στόχο τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και της ελληνικής παράδοσης. Όλη αυτή η προσπάθεια θα βασιστεί στη χρήση νέων τεχνολογιών και από πολύ νωρίς το διαδίκτυο και η ψηφιακή τεχνολογία γίνονται οι καλύτεροι φίλοι του ΙΜΕ.

Ο «Ελληνικός Κόσμος», το πολιτιστικό κέντρο του ΙΜΕ, εγκαινιάστηκε το 1998 σε μια έκταση δεκαέξι στρεμμάτων. Φιλοξένησε πολλές και σημαντικές εκθέσεις, τόσο δικές του όσο και άλλων οργανισμών, εκπαιδευτικά προγράμματα και προβολές ντοκιμαντέρ παραγωγής ΙΜΕ. Σήμερα, στα ένατά του γενέθλια, το κέντρο έχει μια προίκα εξήντα πέντε στρεμμάτων που μέσα στα επόμενα χρόνια θα φιλοξενούν το «Θέατρο», ένα κτίριο πολλαπλών χρήσεων που θα τελειώσει μέχρι το 2008 και θα στεγάζει από θεατρικές παραστάσεις μέχρι εκθέσεις, το Ερευνητικό Κέντρο, το Μουσείο του Ελληνισμού, το Μουσείο των Παιδιών, το Κέντρο Διαδραστικών Μέσων και μια τεράστια λίμνη.

«Ο "Ελληνικό Κόσμος" χρηματοδοτείται ιδιωτικά» μας λέει ο Δημήτρης Εφραίμογλου, διευθύνων σύμβουλος του ΙΜΕ, «από εμάς, από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Η αρχική δωρεά έγινε από τον πατέρα μου Λάζαρο Εφραίμογλου και αυτή η δωρεά είναι που τροφοδοτεί το ίδρυμα ακόμα. Μέχρι τον Νοέμβριο του 2004 το ισοζύγιο αλληλοβοήθειας μεταξύ κράτους και ιδρύματος ήταν αρνητικό για το ίδρυμα. Μέχρι που πληρώναμε στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων δικαιώματα για τη χρήση των φωτογραφιών στις ιστοσελίδες της Ελληνικής Ιστορίας που δημιουργήσαμε. Ήταν το 1995. Προσπαθήσαμε να τους δώσουμε να καταλάβουν ότι ήταν για την προβολή και μόνο του ελληνικού πολιτισμού, αλλά τίποτα. Οι υπεύθυνοι δεν ήξεραν τι θα πει διαδίκτυο. Βέβαια, από τότε τα πράγματα έχουν αλλάξει. Τον Νοέμβριο του 2004 η "Θόλος" εντάχθηκε στο Γ' Κοινοτικό Πρόγραμμα Στήριξης. Χρηματοδοτήθηκε με δεκατρία από τα δεκαπέντε εκατομμύρια που στοίχησε τελικά. Θα πρέπει όμως να λάβει κανείς υπ' όψιν του ότι μέχρι τώρα έχουν δαπανηθεί εκατόν είκοσι εκατομμύρια ευρώ, έχουν υπογραφεί συμβάσεις για έργα της τάξεως των εκατόν ογδόντα εκατομμυρίων και προκειμένου να τελειώσει η κατασκευή όλου του πάρκου θα φτάσουμε σίγουρα το μισό δισεκατομμύριο ευρώ».

Τι είναι όμως η «Θόλος», το πρώτο κτίριο που είναι έτοιμο; Είναι μια εμπειρία! φαίνεται να προσπαθεί να μας πει. Το νέο ημισφαιρικό «Θέατρο» Εικονικής Πραγματικότητας της Πειραιώς μοιάζει σαν να προσγειώθηκε από τον Αρη. Και πράγματι διαθέτει μια μοναδική τεχνολογική υποδομή, που από τον Ιανουάριο χρησιμοποιείται για να μας δείξει πώς ήταν η Αρχαία Αγορά της Αθήνας. Εσωτερικά, πρέπει πρώτα να περάσουμε από την αίθουσα προσαρμογής, για να εξοικειωθούν τα μάτια μας -ποιος αστροναύτης εκτοξεύεται στο διάστημα χωρίς προετοιμασία; Περνάμε μέσα. Εκατόν τριάντα δύο συνταξιδιώτες παίρνουν θέση κάτω από την ημισφαιρική επιφάνεια κλίσης 23 μοιρών. Το ταξίδι αρχίζει σε έναν κόσμο φωτορεαλιστικής αναπαραγωγής κτιρίων, μνημείων, ακόμα και ανθρώπων που δεν υπάρχουν παρά μόνο στη φαντασία των δημιουργών τους και των ερευνητών αρχιτεκτόνων, ιστορικών και αρχαιολόγων. Ο μπλε αττικός ουρανός είναι από πάνω μας, ο βράχος της Ακροπόλεως μετακινείται προς τα αριστερά καθώς φτάνουμε στη στοά του Αττάλου, στο πρόσωπο νιώθουμε ένα ελαφρύ αεράκι... Την πλοήγηση έχουν αναλάβει η Μαρία και η Δέσποινα. Η μία κρατά το πιλοτήριο, η άλλη μας ξεναγεί στην Αρχαία Αγορά. Στο μέλλον η πορεία που θα ακολουθείται θα προκύπτει από την επεξεργασία και την καταμέτρηση των κινήσεων που θα κάνουν με τα joysticks τους οι θεατές. Αν οι περισσότεροι στρίβουν προς του Φιλοπάππου, τότε η πορεία θα είναι προς τα εκεί, εάν οι περισσότεροι προτιμούν να δουν πρώτα το Θησείο, τότε η ξενάγηση θα στρέφεται προς το ναό.

Το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού δημιούργησε το Πολιτιστικό Κέντρο «Ελληνικός Κόσμος», προκειμένου να υλοποιήσει ένα από τα βασικά οράματα των ιδρυτών του: τη δημιουργία ενός πολιτιστικού χώρου ο οποίος θα δίνει τη δυνατότητα να βιώσουν οι θεατές την ελληνική ιστορία και τον πολιτισμό με τρόπο μοναδικό. «Υπάρχει μια σύγχυση για το τι είναι το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού και το τι είναι ο "Ελληνικός Κόσμος"» συνεχίζει ο κύριος Εφραίμογλου. «Το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού είναι ένας επιστημονικός φορέας του οποίου ο σκοπός είναι η έρευνα και η παρουσίαση του ελληνισμού. Τον "Ελληνικό Κόσμο" θα τον παρομοίαζα με το Κέντρο Πομπιντού στη Γαλλία. Είναι ένα πολιτιστικό πάρκο. Σήμερα τα έσοδά μας δεν φτάνουν για να καλύψουν ούτε το είκοσι τοις εκατό των λειτουργικών εξόδων. Όταν ξεκινήσαμε, το Λούβρο έλεγε ότι κάλυπτε μόλις το πενήντα τοις εκατό των εξόδων του από τα εισιτήρια, το κατάστημά του και τις άλλες δραστηριότητές του. Πρόσφατα έμαθα ότι τώρα καλύπτει το εξήντα πέντε τοις εκατό! Όμως ότι θα ήταν απαραίτητη η συνεχής εκταμίευση χρημάτων για τη λειτουργία του "Ελληνικού Κόσμου" ήταν κάτι που γνωρίζαμε εξαρχής ότι θα συνέβαινε. Αυτή ήταν η προσφορά που θελήσαμε να κάνουμε. Αλλοι θέλουν τα τρώνε τα χρήματά τους σε σουβλάκια. Εμείς θέλαμε να προσφέρουμε κάτι στο ελληνικό -και όχι μόνο- κοινό. Και αισθανόμαστε ότι έχουμε δικαιωθεί απόλυτα. Δεχόμαστε τόσο διθυραμβικά σχόλια που ντρέπομαι και να τα επαναλάβω».

Ο «Ελληνικός Κόσμος» δεν είναι ένα συμβατικό μουσείο, αφού τα «αγάλματα» έχουν αντικατασταθεί από τα διαδραστικά εκθέματα και τις πλέον πρωτοποριακές εφαρμογές της σύγχρονης τεχνολογίας. Με τα νέα κτίρια που αποκτά σιγά σιγά, φιλοδοξεί να γίνει ένα «ζωντανό κύτταρο πολιτισμικής δημιουργίας και έκφρασης, που θα προσελκύει ανθρώπους από διάφορες ηλικίες και με ποικίλα ενδιαφέροντα. Είμαστε το μοναδικό μουσείο που τα παιδιά φέρνουν τους γονείς τους» λέει με ενθουσιασμό ο κύριος Εφραίμογλου. «Το μεγάλο στοίχημα που βάλαμε ήταν η ανάπτυξη μιας νέας μουσειολογικής γλώσσας, με εκθέσεις χωρίς πρωτότυπα αντικείμενα αλλά με τη χρήση τεχνολογίας αιχμής και της Εικονικής Πραγματικότητας. Έτσι φτάσαμε στο σημείο να αναπαριστούμε μέρη τα οποία δύσκολα θα μπορούσε κανείς να επισκεφθεί και να τα γνωρίσει. Όπως, για παράδειγμα, η Μίλητος. Και είμαστε περήφανοι που όλη η παραγωγή είναι δική μας. Η ιδέα, η τεκμηρίωση, το σενάριο, τα γραφιστικά, η μοντελοποίηση και ο προγραμματισμός εικονικής πραγματικότητας γίνονται από το ΙΜΕ. Σε όλες μας τις εκδηλώσεις στόχος είναι ο σημερινός άνθρωπος να μάθει από τα καλά και τα κακά του παρελθόντος και του παρόντος για να φτιάξει τη ζωή του για το μέλλον».

Οι εκδηλώσεις για τον εορτασμό των εννέα χρόνων του κέντρου «Ελληνικός Κόσμος» περιλαμβάνουν τη νέα προβολή «Η Αθηνά στην Αρχαία Αγορά», την οποία θα εγκαινιάσει στη «Θόλο» στις 21 Μαρτίου η υπουργός Παιδείας Μαριέττα Γιαννάκου, καθώς και ένα εκπαιδευτικό «Μεγάλο παιχνίδι» για παιδιά στις 18 Μαρτίου. (Πληροφορίες στο τηλέφωνο: 212 254 3800).

Η «Θόλος» είναι το νέο ημισφαιρικό «θέατρο» Εικονικής Πραγματικότητας, που προσγειώθηκε στην Πειραιώς 254. Το κοινό, μέσω της σούπερ ντούπερ τεχνολογίας «εμβύθισης» στον εικονικό χώρο των δώδεκα προβολικών μηχανημάτων, των ειδικών στερεοσκοπικών γυαλιών και της τεχνολογίας ήχου 7.1 κινηματογραφικής ποιότητας, έχει τη δυνατότητα να συμμετάσχει ενεργά στο πρόγραμμα και να καθορίσει την εμπειρία του.

Πατήστε εδώ για να κατεβάσετε το άρθρο σε μορφή pdf.