Έτος:  2024  2015  2014  2013  2012  2011  2010  2009  2008  2007  2006  2003  2000  1999  1998  1997  1996  1995

< Επιστροφή

29-09-1999
4.000 χρόνια φορεσιές

επιμέλεια ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΕΔΑΚΗΣ

Οι αρχαίοι Έλληνες προτιμούσαν τα σχηματιζόμενα ρούχα, δηλαδή τα υφάσματα που στερεώνονταν στο κορμί, και θεωρούσαν βάρβαρους όσους έραβαν τα ρούχα τους. Από τότε, πολλές ραφές -κάθε άλλο παρά βάρβαρες- έχουν μπει στην ελληνική φορεσιά, που συνδέθηκε με ιστορικά γεγονότα και κοινωνικές αλλαγές.

Ακριβώς αυτό το πανόραμα του ελληνικού ενδύματος μέσα στους αιώνες παρουσιάζει η έκθεση «Κρόσσια, χιτώνες, ντουλαμάδες, βελάδες - 4.000 χρόνια ελληνικής φορεσιάς» που λειτουργεί ώς τις 24 Νοεμβρίου στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού (Πειραιώς 254) σε συνεργασία με το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.

Αρχίζοντας από την προϊστορική εποχή, η έκθεση καλύπτει την κλασική, την ελληνιστική-ρωμαϊκή, τη βυζαντινή και την οθωμανική περίοδο και φτάνει ώς τις αρχές του 20ού αιώνα. Ο τίτλος της άλλωστε ορίζει και τους σταθμούς του ελληνικού ενδύματος: Κρόσσια, γιατί οι πρώτες φορεσιές ήταν κροσσωτές, μετά έγιναν τυλιχτοί χιτώνες για να περάσουμε στους μανδύες των φουστανελοφόρων (ντουλαμάδες), οι οποίοι έδωσαν τη θέση τους στους βελάδες, τα εκ δυσμών μαύρα φράκα.

Σ' ένα χώρο 1.000 τ.μ., κατασκευασμένο σύμφωνα με τις σύγχρονες μουσειολογικές αντιλήψεις, η έκθεση, που έχει τη σφραγίδα της ενδυματολόγου και σκηνογράφου Ιωάννας Παπαντωνίου, προσεγγίζει με θεατρικό τρόπο το θέμα και με διαφορετικά μέσα: Αντίγραφα από τοιχογραφίες, αγγεία και αγάλματα, κούκλες σε φυσικό μέγεθος, πίνακες ζωγραφικής, φωτογραφίες, βίντεο με χορογραφίες της Σοφίας Σπυράτου, τα οποία σκηνοθετεί ο Κωνσταντίνος Τσεκλένης και μουσική του Σταμάτη Κραουνάκη.

Μπαίνοντας στον εκθεσαικό χώρο, μας υποδέχεται το χρυσελεφάντινο άγαλμα μιας θεάς, ενώ σε βίντεο νέοι και νέες χορεύουν και ντύνονται την ποικιλία των αρχαϊκών ενδυμάτων.

Στην επόμενη ενότητα, 30 Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου (κούκλες) φορούν μελιτζανί χιτώνες και χρυσά στεφάνια στα μαλλιά.

Στη συνέχεια, σε ένα πανό διακρίνουμε γυναίκες της Πομπηίας να χορεύουν και μπροστά ένας Ρωμαίος αυτοκράτορας επιδεικνύει τη στολή του.

«Ό,τι φοράμε σήμερα ξεκινάει από την τουνίκα, το ρωμαϊκό ένδυμα, ενώ χρησιμοποιήσαμε και παραλλαγές ενδυμάτων από την Ασία και την Ευρώπη», λέει η Ι. Παπαντωνίου.

Η εικόνα που ακολουθεί είναι κορυφαία για όλους τους ενδυματολόγους. Ο Ιουστινιανός και η Θεοδώρα με τις ακολουθίες τους σε ένα τεράστιο ταμπλό που προβάλλει τα χρυσοποίκιλτα ενδύματα της εποχής και τα λεπτοδουλεμένα κοσμήματα.

«Πάντα ο στολισμός είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία από το πρακτικό μέρος του ενδύματος», συνεχίζει. «Μόνο στις μέρες μας δεν γίνεται αυτό. Υπάρχει έλλειψη φαντασίας. Οι νέοι φοβούνται να ξεχωρίσουν, θέλουν να ανήκουν σε κάποιο σύνολο. Κι ενώ καταργούνται οι στολές είναι σαν να φτιάχνουν στολές κατά ομάδες».

Ακολουθούν οι επιρροές από την Ανατολή: Ένα τεράστιο γλυπτό, ένας Τούρκος που κάθεται σε μαξιλάρι, ενώ από το βάθος προβάλλουν ομοιώματα αγωνιστών του '21 με μακριές φουστανέλες.

Εξίσου σημαντικά και τα δάνεια από τη Δύση: Ο Καποδίστριας «φραγκοντυμένος» με μαύρο επίσημο κοστούμι στέκεται μπροστά από το γραφείο του. Δεν άργησε να έρθει η βιομηχανική επανάσταση και η ραπτομηχανή που έβαλε στην άκρη τον αργαλειό.

«Με την έκθεση βλέπουμε πως το ένδυμα αντικατοπτρίζει τα ιστορικά γεγονότα, καθώς όλα είναι αλληλένδετα στο χώρο και στο χρόνο», καταλήγει η Ι. Παπαντωνίου. «Το ελληνικό ένδυμα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που επικοινωνεί με άλλους πολιτισμούς. Κουβαλάει την κληρονομιά του, αντιδρά στις εξωτερικές επιδράσεις και ταυτόχρονα επηρεάζει και όσους έρχονται σε επαφή μαζί του».

copyright © ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ