Ο παιδοτρίβης επιτηρούσε τις ασκήσεις γυμναστικής. Τα αθλήματα στα οποία δινόταν έμφαση ήταν κυρίως τα ατομικά και λιγότερο τα ομαδικά, όπως ο αγώνας δρόμου, το άλμα εις μήκος, η ρίψη του ακοντίου και του δίσκου, η πάλη και η πυγμαχία. Οι μαθητές γυμνάζονταν στην παλαίστρα των δημόσιων γυμναστηρίων, των οποίων η σπουδαιότητα ήταν μεγάλη για την κοινωνικοποίησή τους, αφού επιπλέον αποτελούσαν και χώρο συνάντησης και συναναστροφής. Το γυμνάσιο ως θεσμός ενσάρκωνε το κλασικό ιδεώδες του σωματικού κάλλους και του υγιούς νου και συνιστούσε τη βάση για την καλλιέργεια της ψυχής.

Η διδασκαλία της μουσικής περιλάμβανε χορό και την εκμάθηση μουσικών οργάνων, κυρίως κιθάρας και αυλού, η οποία ήταν συχνά εμπειρική και δεν προϋπέθετε τη χρήση παρτιτούρας. Δεν πρέπει βέβαια κάτι τέτοιο να ήταν δύσκολο, αφού η ελληνική μουσική δεν ήταν πολυφωνική.

Στόχος της στοιχειώδους εκπαίδευσης ήταν να προετοιμάσει τους νέους, ανεξάρτητα από την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκαν, για την εισαγωγή τους στην πολιτική και κοινωνική ζωή της πόλης. Η κλασική ηθική συνοψίζεται στη φράση "καλός καγαθός" (ωραίος και καλός) και υποδηλώνει τις κυρίαρχες αξίες της εποχής, τις οποίες καλούνταν οι νέοι να ενσαρκώσουν.

Πέρα από τη στοιχειώδη δεν υπήρχε θεσμοθετημένη ανώτερη εκπαίδευση στην κλασική Αθήνα. Όμως οι νέες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες μετά τα Περσικά δημιούργησαν τη συγκεκριμένη ανάγκη, η οποία καλύφτηκε το β' μισό του 5ου αιώνα π.Χ. από τους σοφιστές. Η επίδραση της διδασκαλίας τους στους νέους της αριστοκρατικής τάξης ήταν μεγάλη. Οι μαθητές τους τους ακολουθούσαν στις διαλέξεις που έδιναν περιοδεύοντας από πόλη σε πόλη.