H πρώτη ημέρα της γιορτής των Θεσμοφορίων ονομαζόταν άνοδος, πιθανόν επειδή η πομπή των γυναικών μετέβαινε στο χώρο του Θεσμοφορίου, το οποίο βρισκόταν σε ύψωμα. Μαζί τους μετέφεραν λατρευτικά σκεύη, τρόφιμα, το χοίρο για τη θυσία που τελούνταν το βράδυ και ό,τι άλλο ήταν απαραίτητο για τη διαμονή τους. Στην κλασική Αθήνα, οι επικεφαλής των γυναικών που συμμετείχαν στη γιορτή ήταν δύο και ονομάζονταν άρχουσαι.

Η ονομασία της γιορτής των Θεσμοφορίων προέκυψε από τη λέξη θεσμός, που σημαίνει ό,τι τοποθετείται, κατατίθεται σε κάποιο χώρο. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων, οι γυναίκες έριχναν σε λάκκους (μέγαρα) χοιρίδια μαζί με πήλινα ομοιώματά τους ως αναθήματα, ομοιώματα φιδιών και αντρικών γεννητικών οργάνων από ζυμάρι καθώς επίσης και κλαδιά πεύκου. Τέτοιοι λάκκοι είναι γνωστοί από άλλα ιερά της Δήμητρας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, όχι όμως και από την Αθήνα. Η απόθεση των αντικειμένων αυτών στα μέγαρα συνέβαινε τρεις μήνες -ή κατά άλλους μελετητές- ένα χρόνο πριν από τη γιορτή.

Κατά τη διάρκεια των Θεσμοφορίων, οι αντλήτριαι, οι οποίες έπρεπε να απέχουν από συνουσία για τρεις ημέρες πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους, κατέβαιναν στους άδυτους χώρους και μετέφεραν τα υπολείμματα των προσφορών στους βωμούς. Αυτά είχαν μαγικές ιδιότητες και, αν ανακατεύονταν με σπόρους δημητριακών, εξασφάλιζαν τη γονιμότητα στα χωράφια κατά τη σπορά. Με τη διαδικασία αυτή οι γυναίκες έρχονταν σε επαφή με το θάνατο και την αποσύνθεση, γεγονός που συνιστούσε το υποχθόνιο στοιχείο της λατρείας, ενώ μέσω των ομοιωμάτων από ζυμάρι προσέβλεπαν στη γονιμότητα και τον ερωτισμό.

Η δεύτερη ημέρα ονομαζόταν νηστεία. Οι γυναίκες διέμεναν στο ιερό της θεάς, νήστευαν και κοιμόντουσαν σε πρόχειρα κρεβάτια φτιαγμένα στο έδαφος από κλαδιά λυγαριάς και άλλα φυτά με αντιαφροδισιακές ιδιότητες. Συμμετείχαν στο πένθος της Δήμητρας για την αρπαγή της Κόρης έχοντας μελαγχολική διάθεση. Την ίδια μέρα οι γυναίκες μπορούσαν να επιδοθούν σε αισχρολογία ως αντίδραση στην εγκράτεια που τηρούσαν. Η νηστεία διακοπτόταν την τρίτη ημέρα ή την προηγούμενη νύχτα και επακολουθούσαν θυσίες και κρεοφαγία. Στην Αθήνα, στο τελικό στάδιο της γιορτής επικαλούνταν και θυσίαζαν στην Καλλιγένεια -τη θεά της καλής γέννησης- τελετουργία που σχετιζόταν άμεσα με τη γονιμότητα.



| εισαγωγή | τέχνες | γράμματα | εκπαίδευση | θρησκεία | Κλασική Εποχή

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.