Αν και ο οίκος της κλασικής Αθήνας χαρακτηρίζεται από εσωστρέφεια, ιεραρχική δομή και καταμερισμό της εργασίας, η πόλις την ίδια εποχή κυριαρχείται από ισότητα και έντονα φαινόμενα ανοίγματος προς τα έξω. Έχει επανειλημμένα επισημανθεί ότι αυτήν κυρίως την περίοδο παρατηρείται ένταση στις σχέσεις μεταξύ οίκου και πόλεως, οι εκδηλώσεις της οποίας αποτελούν και το υλικό πολλών τραγωδιών.

Στην εξέλιξη της πόλεως, στην Aθήνα της Κλασικής περιόδου, συνετέλεσε σε μεγάλο βαθμό η εμπειρία των Περσικών πολέμων, οι οποίοι προκάλεσαν μια αλυσίδα αντιδράσεων, όπου αιτία και αποτέλεσμα, συνειδητή πράξη και αντίδραση, εσωτερική και εξωτερική πολιτική δεν είναι δυνατόν να διαχωριστούν.

Ως πρώτη επίπτωση των Περσικών πρέπει να αναφερθεί η αναγνώριση της σημασίας του ναυτικού για την επιτυχία στις πολεμικές συγκρούσεις. Η ναυτική δύναμη της Αθήνας υπήρξε καθοριστική για την αθηναϊκή κυριαρχία επί των συμμάχων της Δηλιακής Συμμαχίας, που είχε ως αποτέλεσμα τόσο την οικονομική άνθηση της πόλης όσο και τη δυνατότητα να αποκτήσουν οι πολίτες της τιμή και δόξα μέσα από αυτήν.

Συγχρόνως, η σημασία του στόλου αναβάθμισε τη θέση της τάξης των θητών, που απαίτησαν περισσότερα πολιτικά δικαιώματα, τα οποία κι έλαβαν μετά τους Περσικούς πολέμους και για την ανάκτηση των οποίων αγωνίστηκαν κατά την περίοδο της ανατροπής του πολιτεύματος το 403 π.Χ. Έτσι, παρατηρείται μια μετάθεση της σημασίας του οίκου προς την πόλη, δεδομένου ότι μόνο στα πλαίσια αυτής ήταν όλοι οι πολίτες ίσοι.

Η ανάπτυξη της πόλης και η επέκταση του δικαιώματος συμμετοχής στις άμεσες πολιτικές διαδικασίες οδήγησαν και σε επιμέρους φαινόμενα. Από αυτά αναφέρονται ενδεικτικά η αύξηση του αριθμού των δούλων και η συρροή ξένων -των μετοίκων- οι οποίοι προσδοκούσαν να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες που έδινε η Αθήνα τόσο στον οικονομικό όσο και στον πολιτιστικό τομέα. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν το γεγονός ότι ο Θουκυδίδης χαρακτηρίζει, μέσα από τα λεγόμενα του Περικλή, την Αθήνα ως "σχολείον όλης της Eλλάδος".


| εισαγωγή | οίκος | πόλις | Κλασική Εποχή

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.