Το μεγαλύτερο πολιτισμικό επίτευγμα των αρχαϊκών χρόνων είναι αναμφισβήτητα η υιοθέτηση της φοινικικής γραφής από τους Έλληνες και η προσαρμογή της στις φωνητικές ανάγκες της ελληνικής γλώσσας. Σήμερα επικρατεί η άποψη ότι η γνώση της γραφής εξέλειψε με το τέλος του μυκηναϊκού κόσμου. Η Γραμμική B, που είχε χρησιμοποιηθεί κυρίως από ειδικευμένους ανακτορικούς γραφείς για τη σύνταξη απογραφικών καταλόγων, λόγω της πολυπλοκότητάς της δεν απέκτησε ποτέ ευρεία χρήση. Όσο ψηλά κι αν ανεβάσουμε το χρονολογικό όριο για την υιοθέτηση της φοινικικής γραφής, τα παρόντα στοιχεία δείχνουν ότι για μερικούς αιώνες η γραφή είχε ξεχαστεί στην Ελλάδα. Όταν η γνώση της γραφής επανακτήθηκε, διευρύνθηκαν και οι χρήσεις της σε σύγκριση με τη Μυκηναϊκή εποχή.

Η καινοτομία που εισήγαγαν οι Έλληνες και καθόρισε την εξέλιξη της ελληνικής, αλλά και όλων των υπόλοιπων ευρωπαϊκών γλωσσών, έγκειται στη χρήση γραμμάτων για την απόδοση των φωνηέντων φθόγγων. Το βορειοσημιτικό αλφάβητο περιελάμβανε 22 σύμβολα για τη δήλωση των συμφώνων και των ημιφώνων. Ορισμένοι από τους φθόγγους αυτούς ήταν άγνωστοι στο ελληνικό φωνολογικό σύστημα και πιθανότατα γίνονταν αντιληπτοί από τους Έλληνες περισσότερο ως φωνήεντα, παρά ως λαρυγγικές παύσεις. Το αποτέλεσμα ήταν να χρησιμοποιηθούν το aleph για το α, το he για το ε, το yod για το ι, το vav για το υ και το ayin για το ο.

Ήδη από τα πρώτα χρόνια της χρήσης του αλφάβητου παρατηρούνται πολλές διαφοροποιήσεις από περιοχή σε περιοχή. Ορισμένα βασικά γράμματα του φοινικικού προτύπου δε διατηρούν παντού την ίδια φωνητική αξία. Επίσης οι ελληνικές προσθήκες χαρακτήρων, που επελέγησαν ή εισήχθησαν εξαιτίας της ανάγκης να εκφραστούν τα δασέα σύμφωνα φ και χ, καθώς και τα διπλά ψ, ξ, ζ δεν είναι παντού οι ίδιες. Ποικίλες ήταν και οι μορφές γραφής που αναπτύχθηκαν, όπως επίσης και οι επιλογές χαρακτήρα, για να εκφραστεί η δασύτητα των φωνηέντων και να διαφοροποιηθούν τα μακρά από τα βραχέα. Η διαδικασία πρόσληψης και εμπλουτισμού του αλφάβητου, που ολοκληρώθηκε με την εισαγωγή του ω, φαίνεται πως είχε πραγματοποιηθεί ως τις αρχές του 7ου αιώνα π.X. H ομογενοποίηση, εντούτοις, και η επικράτηση του πιο αναπτυγμένου και πληρέστερου μοντέλου αλφάβητου, αυτού της Ιωνίας -διήρκεσε πολλούς αιώνες και πήρε την πραγματική του υπόσταση, μόνο μετά την καθιέρωσή του στην Αθήνα το 403-2 π.X., όταν άρχοντας ήταν ο Ευκλείδης. Η γραφή των αριθμών ομογενοποιήθηκε μόλις στους ελληνιστικούς χρόνους.

Έχουν προταθεί πολλά κριτήρια για την ταξινόμηση των τοπικών γραφών με βάση την παρουσία, την απουσία ή την επιλογή κάποιων χαρακτήρων για την έκφραση ενός δεδομένου φθόγγου. Ωστόσο, κανένα από τα συστήματα που προκύπτουν δεν παρέχει καθολικά ικανοποιητικές απαντήσεις. Έντονη διαφοροποίηση εντοπίζεται μεταξύ των αλφαβήτων της Χαλκίδας και της Αθήνας. Από το πρώτο θα προκύψει η λατινική γραφή, ενώ το δεύτερο θα υποκατασταθεί από το ιωνικό, για να γίνει στη συνέχεια η κοινή γραφή όλων των Ελλήνων, η οποία -χωρίς σοβαρές τροποποιήσεις- επιβίωσε μέχρι σήμερα.