Τα αρχαϊκά σχηματικά πρότυπα δεν εγκαταλείφθηκαν διαμιάς. Ήταν τόσο διαδεδομένα και ισχυρά, ώστε χρησιμοποιήθηκαν ακόμη και μέχρι το τέλος του 5ου αιώνα π.Χ., για να αποδώσουν τη μνημειακότητα και την υπερβολή, κυρίως στις μυθολογικές παραστάσεις. Σε αντίθεση όμως με την αρχαϊκή επιτήδευση και την εμμονή στην ανατομική και ενδυματολογική λεπτομέρεια, η πρώιμη κλασική τέχνη επιδιώκει την απεικόνιση του ήθους. Στην αγγειογραφία, ως ήθος χαρακτηρίζουμε συνήθως την πρόθεση έκφρασης της ψυχικής διάθεσης. Η έκφραση αυτή επιτεύχθηκε τόσο με την αυξημένη ποικιλία και φυσικότητα των στάσεων των μορφών όσο και με τις καλομελετημένες και αρμονικές συνθέσεις.

Στη δεκαετία 470-460 π.Χ. δρουν αρκετοί μανιερίστες, οι οποίοι συντηρούν στα έργα τους παρωχημένα τεχνοτροπικά στερεότυπα και τυποποιημένα στολίδια, ενώ ορισμένοι ζωγράφοι μεγάλων αγγειών, όπως ο ζωγράφος 2413 του Μονάχου, κατορθώνουν να απελευθερωθούν από το αρχαϊκό στυλιζάρισμα.


Κατά το β' τέταρτο του 5ου αιώνα π.X. συνέβησαν σημαντικές εξελίξεις στη μεγάλη ζωγραφική, στις οποίες πρωτοστάτησαν ο Πολύγνωτος ο Θάσιος και ο Μίκων ο Αθηναίος. Μία από τις σημαντικότερες καινοτομίες ήταν η δημιουργία έργων με τη μορφή μεγάλων ζωφόρων που το ύψος τους έφτανε μιάμιση φορά το ύψος των απεικονιζόμενων μορφών. Οι συνθέσεις ήταν περισσότερο ελεύθερες, πολυπρόσωπες και οι μορφές τοποθετημένες σε διαφορετικά επίπεδα, αν και δε γινόταν χρήση προοπτικής. Τους νεοτερισμούς αυτούς παρατήρησαν και μιμήθηκαν ορισμένοι αγγειογράφοι ήδη περίπου από το 460 π.Χ.

Ο πρωιμότερος και συνάμα σπουδαιότερος εκπρόσωπος της νέας τεχνοτροπίας είναι ο ζωγράφος των Νιοβιδών. Διακρίνεται κυρίως στο επώνυμο αγγείο του, μιας και τα υπόλοιπα δε φανερώνουν την ίδια προσέγγιση. Στη μία όψη εμφανίζεται ίσως η ανάπαυση των Αργοναυτών και στην άλλη ο φόνος των Νιοβιδών, προσφέροντας εξαίρετα δείγματα έκφρασης του ήθους και του πάθους που χαρακτηρίζουν την τέχνη αυτής της μεταβατικής περιόδου. Οι μορφές είναι πάντοτε αυστηρά δομημένες και ο σχεδιασμός επιμελημένος. Κάποια ίχνη βράχων και λίγα ασθενικά φυτά συνθέτουν αυτό που αργότερα θα αποτελέσει το τοπίο. Ο ζωγράφος των Νιοβιδών είναι δεξιοτέχνης στην απόδοση μορφών σε όψη τριών τετάρτων, ενώ πετυχαίνει προοπτική σύντμηση απλών αντικειμένων (κυρίως ασπίδων).


Ο πλέον δημιουργικός από τους κεραμείς αυτής της περιόδου, αλλά και ολόκληρου του 5ου αιώνα π.Χ., ήταν ο Σωτάδης. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από φαντασία και χάρη, κομψότητα και πρωτοτυπία. Δημιούργησε κυρίως πλαστικά αγγεία με μορφή κεφαλιού ζώου αλλά και ακέραιες μορφές ή συμπλέγματα, όπως οι σφίγγες, ο μικρός νέγρος με τον κροκόδειλο ή ο ανατολίτης με την καμήλα. Παράλληλα δημιούργησε κύλικες με ασυνήθιστες λεπτές λαβές και πειραματίστηκε στην πλαστική διακόσμηση φιαλών. Συνεργαζόταν σταθερά με ένα ζωγράφο, που γι' αυτό το λόγο ονομάζεται ζωγράφος του Σωτάδη.


| εισαγωγή | τέχνες | γράμματα | εκπαίδευση | θρησκεία | Κλασική Εποχή

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.