Συχνά εκφράζεται η άποψη ότι στην αθηναϊκή θρησκεία παρατηρήθηκε κρίση και ελαττώθηκε η επιρροή της γύρω στα τέλη του 5ου και στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ., εποχή που σημειώθηκε η σοφιστική κίνηση και γενικότερα η πνευματική ακμή και η έξαρση του σκεπτικισμού στην Αθήνα. Πράγματι, την περίοδο αυτή εντοπίστηκαν αποκλίσεις από την πατροπαράδοτη λατρεία των θεών του Ολύμπου, αλλά η πίστη στο Δωδεκάθεο εξακολούθησε να ισχύει.

Η εισαγωγή νέων λατρειών και τελετουργιών φαίνεται ότι συμπλήρωνε και δεν υποκαθιστούσε την ήδη υπάρχουσα θρησκεία. Τα Ελευσίνια Μυστήρια, για παράδειγμα, υιοθετήθηκαν επίσημα από την Αθήνα και προσέλκυσαν πολύ κόσμο λόγω της φιλοσοφίας τους, η οποία στηριζόταν στην πίστη της μεταθανάτιας ζωής και απευθυνόταν σε όλους· ελεύθερους, δούλους και μετοίκους. Oι μυημένοι βέβαια συνέχιζαν να πιστεύουν στους ολύμπιους θεούς. Η αναζήτηση μίας μακάριας μεταθανάτιας ζωής ήταν ιδιαίτερα έντονη στη διάρκεια των κρίσιμων χρόνων του Πελοποννησιακού πολέμου.

Κατηγορίες για ασέβεια εκφράζονταν συχνά την εποχή αυτή στην Αθήνα και απευθύνονταν όχι μόνο σε οπαδούς τελετουργιών που απέκλιναν από την ισχύουσα θρησκευτική παράδοση αλλά και σε διανοούμενους, όπως το Σωκράτη, ο οποίος κατηγορήθηκε για την εισαγωγή νέων θεών, διαφορετικών από εκείνους που αναγνώριζε η πόλη. Έντονες ανησυχίες φαίνεται ότι προκαλούσαν οι θεωρίες της φυσικής επιστήμης για την κίνηση των ουράνιων σωμάτων, οι οποίες χαρακτηρίζονταν αθεϊστικές, καθώς και οι φιλοσοφικές αντιλήψεις για τη φύση του θείου, που θεωρούνταν απόπειρες υπονόμευσης της παραδοσιακής θρησκείας.


| εισαγωγή | τέχνες | γράμματα | εκπαίδευση | θρησκεία | Κλασική Εποχή

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.