Με την ανάπτυξη του εμπορίου η δουλεία γίνεται πλέον παράγοντας της ελληνικής οικονομίας. Ο Ησίοδος περιγράφει στο έργο του Έργα και Ημέραι, στα τέλη του 8ου ή στις αρχές του 7ου αιώνα π.Χ., την εξέλιξη της δουλείας στην ιδιαίτερη πατρίδα του στη Βοιωτία, στο μικρό χωριό Άσκρα (Ησίοδος, Έργα και Ημέραι 405-406, 597-608). Αναφορές σε δούλους έχουμε και στη λυρική ποίηση του 7ου και 6ου αιώνα π.Χ. στα έργα του Αρχίλοχου, του Ιππώνακτα (Ιππώναξ, αρ.115 στο Fowler,1992) και του Θέογνη (Θέογνις, απόσπασμα 535-538 στο Loeb, Elegy and Iambus I).


Το εμπόριο δουλείας περιελάμβανε εταίρες και ανειδίκευτο προσωπικό για την εργασία στα λιμάνια, στα εργαστήρια, στα καταστήματα και στα χωράφια. Επίσης, ως εργατικό δυναμικό χρησιμοποιούνταν στα μεταλλεία, στα λατομεία, στη μεταφορά λίθων και σε άλλες οικοδομικές εργασίες. Η τιμή ενός δούλου εξαρτιόταν από το φύλο, την ηλικία, τις επαγγελματικές ικανότητές του και περισσότερο από τις σχέσεις ζήτησης και προσφοράς στην περιοχή. Ένα ψήφισμα του 6ου αιώνα π.Χ. από την Kύζικο μάς πληροφορεί για την ύπαρξη ενός φόρου, της "ανδραποδωνίης", που πιθανότατα να σχετίζεται με τη χρήση δούλων (Pleket, 1964, no 21). Οι δούλοι προέρχονταν κυρίως από τη Λυδία, την Παφλαγονία και τη Φρυγία. Περιοχές όπως η Χίος, η Έφεσος και το Βυζάντιο, πρωτοστάτησαν στη διεξαγωγή δουλεμπόριου. Μάλιστα, ο ιστορικός Θεόπομπος αναφέρει ότι η Χίος ήταν το πρώτο μέρος στην Ελλάδα που χρησιμοποίησε δούλους από μη ελλαδικά μέρη.

Την ίδια στιγμή που η ελευθερία του πολίτη αποτελεί προϋπόθεση για να υπάρξει η πόλη -αλλά και αναγκαία συνέπειά της- η υποδούλωση άλλων λαών θεωρείται απαραίτητη για την απόκτηση και διατήρηση αυτής της ελευθερίας. Όσον αφορά την αιτιολόγηση της διαδικασίας που οδήγησε σ' αυτό το φαινόμενο, υπάρχουν δύο βασικές προσεγγίσεις. Η πρώτη θεωρεί ότι η οικονομική πρόοδος οδήγησε στην ανάπτυξη της δουλείας, η οποία με τη σειρά της προώθησε την εξέλιξη της δημοκρατίας. Η δεύτερη, αντίθετα, υποστηρίζει ότι η εξέλιξη της δημοκρατίας οδήγησε στην ανάπτυξη της δουλείας δίνοντας ώθηση έτσι στην οικονομική πρόοδο.

Ως επιχειρήματα, για την πρώτη άποψη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν, η ανάπτυξη της εμπορικής και της καλλιτεχνικής κίνησης, η μείωση του διαθέσιμου εργατικού δυναμικού και το ρεύμα του αποικισμού από τον 8ο έως τον 6ο αιώνα π.Χ. Από την άλλη πλευρά, όσοι υποστηρίζουν τη δεύτερη, στηρίζονται στην ενίσχυση του δήμου εις βάρος της αριστοκρατίας μετά από μία σειρά επεισοδίων με επικεφαλής διάφορους τυράννους. Τα επεισόδια αυτά ήταν αποτέλεσμα της αυξανόμενης σημασίας του ρόλου των καλλιτεχνών και του εμπορίου, καθώς και της ζήτησης στρατιωτών μετά την επικράτηση της οπλιτικής τακτικής, ήδη από τον 7ο αιώνα π.Χ.

Ροδόπις

Ο Ηρόδοτος αναφέρεται στην περίπτωση της εταίρας Ροδόπιδος από τη Θράκη, η οποία ήταν διάσημη την εποχή της βασιλείας του Άμαση, μεταξύ του 569 και 526 π.Χ. Υπήρξε σκλάβα του Ξάνθη από τη Σάμο, ο οποίος την έφερε στην Αίγυπτο. Ο Χάραξος από τη Μυτιλήνη, αδελφός της ποιήτριας Σαπφώς, την απελευθέρωσε, αφού πλήρωσε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό (Ηρόδοτος, Ιστορίαι 2.134-135, Στράβων, Γεωγραφικά 17.1.33).


| εισαγωγή | γεωργία | εμπόριο | πολιτειακή οργάνωση | Αρχαϊκή Περίοδος

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες θα δείτε μια σύντομη περιγραφή.