Το 492 π.Χ. ο περσικός στρατός και στόλος με αρχηγό το Μαρδόνιο διασχίζει τον Ελλήσποντο, για να αποκαταστήσει την περσική κυριαρχία στη Θράκη και τη Μακεδονία. Ορισμένοι υπέθεσαν ότι ο σκοπός της εκστρατείας ήταν να τιμωρήσει τους Αθηναίους και τους Ερετριείς για τη βοήθεια που παρείχαν στην Ιωνική επανάσταση. Ο περσικός στόλος, όμως, καταστράφηκε από τρικυμία στον Άθω και ο Μαρδόνιος αναγκάστηκε να επιστρέψει. Εντούτοις, με την επιβεβαίωση της υποταγής των θρακικών φύλων και του μακεδονικού βασιλείου, δημιούργησε το προγεφύρωμα που του επέτρεψε τη διεξαγωγή των μεταγενέστερων επιχειρήσεων κατά των Eλλήνων.

Μετά την άρνηση των Αθηναίων και των Σπαρτιατών να υποταχθούν στο Μεγάλο Βασιλέα, ο περσικός στόλος με επικεφαλής το Δάτι και τον Αρταφέρνη κατέλαβε τις Κυκλάδες και επιτέθηκε στην Ερέτρια. Στη συνέχεια, με την καθοδήγηση του πρώην τυράννου της Αθήνας Ιππία αποβιβάστηκε στο Μαραθώνα, με σκοπό να προελάσει από τα Μεσόγεια κατά της Αθήνας. Ο τύραννος πίστευε ότι οι Διάκριοι της περιοχής θα τον υποστήριζαν, όπως είχαν υποστηρίξει και τον πατέρα του κατά την επιστροφή του από την εξορία. Οι Αθηναίοι, όμως, έσπευσαν να τους αντιμετωπίσουν στην πεδιάδα του Μαραθώνα.

Από άποψη στρατηγικής η πεδιάδα του Μαραθώνα, αν και ευνοούσε το περσικό ιππικό, επέτρεπε συγχρόνως και την ανάπτυξη της αθηναϊκής φάλαγγας, που έδωσε στους Έλληνες την τελική νίκη. Μετά την πρώτη επίθεση των Περσών, το κέντρο της παράταξης των Αθηναίων αρχικά υποχώρησε. Οι πλευρικές δυνάμεις, όμως, των Ελλήνων περικύκλωσαν το κέντρο και ανέτρεψαν την αρνητική πορεία της μάχης. Οι Πέρσες προβάλλοντας ισχυρή αντίσταση υποχώρησαν προς την παραλία και αποβιβάστηκαν στα πλοία που απειλούσαν να τα κάψουν οι Έλληνες. Οι Πέρσες παρά τις απώλειές τους κατευθύνθηκαν στο Φάληρο, με σκοπό να αποβιβαστούν, πριν επιστρέψουν οι Αθηναίοι. Καθώς ο Μιλτιάδης, όμως, πρόλαβε να φτάσει στην Αθήνα πριν τη δύση του ηλίου και να παρατάξει το στρατό του στην πεδιάδα του Φαλήρου, ο περσικός στόλος αποχώρησε.