Στην Αρχαϊκή περίοδο, πέρα από τους μάντεις, τις σίβυλλες και τους ορφικούς προφήτες, τα πολυάριθμα μαντεία ήταν κυρίως εκείνα που εξασκούσαν την πρόγνωση του μέλλοντος. Τα περισσότερα από αυτά έπαψαν να λειτουργούν στη διάρκεια της κλασικής εποχής και μόνο τα σημαντικότερα κατόρθωσαν να επιβιώσουν ως τα πρώιμα χριστιανικά χρόνια. Ανάμεσά τους βέβαια το πιο φημισμένο ήταν το μαντείο του Απόλλωνα στους Δελφούς. Οι χρησμοί δίνονταν από την Πυθία, η οποία αρχικά ήταν μία παρθένα διαλεγμένη από τις κόρες των σημαντικών οικογενειών των Δελφών, ενώ αργότερα προτιμήθηκε μία ηλικιωμένη γυναίκα. Η Πυθία, αφού πλενόταν με νερό της Κασταλίας πηγής, καθόταν στον ιερό τρίποδα μέσα στο ναό και μασώντας φύλλα δάφνης έπινε νερό από την ίδια πηγή ή από την Κασσωτίδα. Με τη διαδικασία αυτή έπεφτε σε έκσταση και την ακατάληπτη συνήθως χρησμοδοσία της ερμήνευαν ο προφήτης και το ιερατείο του θεού. Ως πρώτη Πυθία αναφέρεται η Φημονόη, η οποία έδινε χρησμούς σε εξάμετρους στίχους. Το μαντείο τιμούσαν ιδιαίτερα οι Δωριείς, και από τους Ίωνες περισσότερο οι Αθηναίοι. Από πολύ νωρίς εδραιώθηκε ο πολιτικός του ρόλος τόσο μεταξύ των Ελλήνων, όσο και μεταξύ των άλλων λαών της Μικράς Ασίας. Σε αυτά τα χρόνια, που οι Έλληνες ταξιδεύουν και εγκαθίστανται σε όλη τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο, δε νοείται η αποστολή αποικισμού χωρίς τη προηγούμενη συγκατάθεση και τη συμβουλή του Απόλλωνα.

Το νερό που ανάβλυζε από κάποια ιερή πηγή κατείχε ιδιαίτερη σημασία στα μαντεία του Απόλλωνα. Στο άλλο σημαντικό ιερό του στην Κλάρο της Μικράς Ασίας ο προφήτης έπινε από την πηγή και χρησμοδοτούσε μέσω του θεσπιωδού και του ιερέα. Στα Δίδυμα κοντά στη Μίλητο, όπου βρισκόταν ένα ακόμη μεγάλο μαντείο του θεού, το νερό της ιερής πηγής έδινε μαντική ικανότητα σε μία γυναίκα, αλλά και εκεί η διατύπωση και η ερμηνεία του χρησμού ήταν υπόθεση του ιερέα του Απόλλωνα. Μαντικό νερό αναφέρεται και στο μαντείο του Απόλλωνα στο Πτώο της Βοιωτίας, ενώ ιδιαίτερη σημασία είχε το νερό των πηγών της Λήθης και της Μνημοσύνης στο μαντείο του Τροφωνίου στη Λειβαδιά. Ο πιστός έπινε και από τις δύο, για να ξεχάσει το παρελθόν του και να θυμάται όσα θα του αποκαλύπτονταν. Ήδη στην Αρχαϊκή περίοδο εκτός από τη μαντεία με βάση το "λάλον ύδωρ", υπήρχαν και πολλές άλλες μέθοδοι μαντικής, αρκετές από τις οποίες είχαν τις ρίζες τους στην Ανατολή.

Στην περιοχή της Φωκίδας και της Βοιωτίας υπήρχαν πολλά μαντεία του Απόλλωνα. Μερικά από αυτά κατόρθωσαν να επεκτείνουν τη φήμη τους και πέρα από τα όρια του ελλαδικού χώρου. Τέτοια ήταν η περίπτωση του μαντείου του θεού στις Αβαίς της Φωκίδας και του Ισμηνίου στη Θήβα. Και τα δύο είχαν προσελκύσει το ενδιαφέρον του Κροίσου -του βασιλιά της Λυδίας- ο οποίος είχε στείλει πολύτιμα αφιερώματα. Στη Θήβα υπήρχε ακόμη ένα ιερό και μαντείο του Απόλλωνα, όπου λατρευόταν με την επωνυμία Σπένδιος. Τέλος, κοντά στον Ορχομενό αναφέρεται από τον Πλούταρχο (Περί των εκλελοιπότων χρηστηρίων 5. B-C) το μαντείο του Τεγυραίου Απόλλωνα. Στο Άργος ο Απόλλων Δειραδιώτης χρησμοδοτούσε μέσω μίας γυναίκας, η οποία όμως αντί για νερό γευόταν αίμα σφαγίου θυσιασμένου τη νύχτα. Περισσότερο γνωστό, αλλά και ιδιόρρυθμο στη λειτουργία του, ήταν το μαντείο του θεού στη Δήλο. Χρησμοδοτούσε μόνο κατά το θέρος, ενώ το χειμώνα ο θεός μετοικούσε στα Πάταρα της Λυκίας, όπου λατρευόταν με την προσωνυμία Λυκίος. Ο Απόλλωνας ήταν αναμφισβήτητα ο κυρίαρχος θεός της μαντικής τέχνης. Υπήρχαν όμως μαντεία αφιερωμένα και σε άλλους θεούς ή ήρωες όπως στο Δία, στη Δήμητρα και την Κόρη, στο Διόνυσο, στον Ηρακλή και στον Αμφιάραο.