Αποτελούσαν πάντα ένα ξεχωριστό είδος πίστωσης. Όσοι δανείζονταν είχαν συνήθως εμπειρία στο ναυτικό εμπόριο. Ένας έμπορος ή ένας ναύκληρος -ιδιοκτήτης δηλαδή πλοίου- δανειζόταν χρήματα για την αγορά φορτίου, που κυμαίνονταν συνήθως από 1000 μέχρι τουλάχιστον 4500 δραχμές (με μέσο όρο τις 3000). Tο δάνειο αυτό ίσχυε για όλη τη διάρκεια του ταξιδιού. Εξαιτίας βέβαια του επισφαλούς χαρακτήρα των θαλάσσιων εμπορικών ταξιδιών, οι ναυτικοί τόκοι ήταν αρκετά υψηλοί. Τον 4ο αιώνα, στην Αθήνα κυμαίνονταν από 12,5 μέχρι και 30%. Ως εγγύηση σε περίπτωση απάτης το φορτίο και το ίδιο το πλοίο -για την ακρίβεια η καρίνα του- προσφέρονταν για ασφάλεια, ενώ συντασσόταν και ένα γραπτό συμβόλαιο με τους όρους του δανείου. Επιπλέον σε περίπτωση απώλειας του φορτίου η ευθύνη της ζημιάς επιβάρυνε το δανειστή. Πληροφορίες για τη λειτουργία των ναυτικών δανείων βρίσκονται συγκεντρωμένες σε τέσσερις δικανικούς λόγους του Δημοσθένη, που χρονολογούνται στο β' μισό του 4ου αιώνα π.Χ.




Έχει ειπωθεί ότι επρόκειτο για φιλικά άτοκα δάνεια ή για ένα είδος κοινωνικής βοήθειας προερχόμενο από την οικογένεια ή τους φίλους. Όμως η κατάσταση δεν ήταν μάλλον τόσο ξεκάθαρη, καθώς η δομή του πιστωτικού μηχανισμού στην κλασική Αθήνα ήταν πολύπλοκη. Χαρακτηριζόταν από τους εράνους, οι οποίοι δεν ήταν απαραίτητα άτοκοι και προερχόμενοι αποκλειστικά από τα συγγενικά και τα φιλικά πρόσωπα, και τα δάνεια που ήταν στη διάθεση των κατοίκων και ειδικότερα των εμπόρων της Αττικής, σχεδιασμένα όμως για να αποφέρουν κέρδος σε τραπεζίτες και ιδιώτες.
Τα δάνεια τύπου εράνου δεν υφίσταντο ως δωρεά. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η πληρωμή τους, συχνά υποθηκευόταν πολύτιμη περιουσία του παραλήπτη. Εάν κάποιος απέφευγε την πληρωμή, κινδύνευε να μηνυθεί και να οδηγηθεί στα δικαστήρια. Σε αντίθεση με τα συμβατικού τύπου δάνεια, τα χρέη, οι έρανοι συγκεντρώνονταν από διάφορες πηγές και μάλιστα σε μία περίπτωση σώζεται αναφορά σε πληρωμή τους με δόσεις.


| εισαγωγή | γαιοκτησία-γεωργία | εμπόριο | μεταλλεία | Κλασική Εποχή
| κρατική πρόνοια | λειτουργίες | ιδιωτική περιουσία |

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.