Στους αρχαϊκούς χρόνους η σημαντικότερη αρχιτεκτονική ήταν θρησκευτική. Έτσι η γλυπτή διακόσμηση κτηρίων συναντάται κυρίως σε ναούς, θησαυρούς και βωμούς. Μόνο προς το τέλος της περιόδου, τα κοσμικά κτήρια άρχισαν ν' ανταγωνίζονται τα θρησκευτικά. Η ανάπτυξη των δύο αρχιτεκτονικών ρυθμών, του δωρικού και του ιωνικού, στο β' μισό του 7ου αιώνα π.Χ. συνέδεσε τη χρήση της γλυπτής διακόσμησης με συγκεκριμένα μέρη του ναού. Υπάρχουν βέβαια κάποια δείγματα και από πρώιμα κτήρια στην Κρήτη, αλλά εκεί ο γλυπτός διάκοσμος δεν ακολουθεί τους κανόνες των παραπάνω ρυθμών. Στο ναό του Πρινιά, για παράδειγμα, δύο καθιστές μορφές -σχεδόν ολόγλυφες- βρίσκονται πάνω από μια ζωφόρο με επαναλαμβανόμενο θέμα. Στο δωρικό ρυθμό οι μετόπες -που παλιότερα ήταν ζωγραφιστές- φέρουν ανάγλυφες παραστάσεις, ενώ το τριγωνικό αέτωμα είναι κοσμημένο αρχικά με ανάγλυφες μορφές και αργότερα με ολόγλυφες αφηγηματικές συνθέσεις. Στον ιωνικό ρυθμό, αντίθετα, επικρατεί η ζωφόρος με διακοσμητικό και κατόπιν με αφηγηματικό περιεχόμενο. Επίσης, οι κίονες πολλές φορές φέρουν ανάγλυφες μορφές και τα κιονόκρανα προτομές ζώων ή μυθολογικών όντων. Γενικά, η χρήση των γλυπτών στον ιωνικό ρυθμό είναι λιγότερο προκαθορισμένη απ' ότι στο δωρικό. Οι κίονες της πρόστασης κάποια στιγμή αντικαθίστανται από γυναικείες μορφές (καρυάτιδες), μια καινοτομία σαφώς ανατολικής προέλευσης. Και στους δύο αρχιτεκτονικούς ρυθμούς διακοσμούνται με ολόγλυφες μορφές οι γωνίες του αετώματος (ακρωτήρια), ενώ κεφαλές ανθρώπων ή ζώων καλύπτουν τους κρουνούς απορροής των υδάτων γύρω από τη στέγη (ακροκέραμοι και υδρορρόες). Tα μέλη αυτά στους παλαιότερους ναούς ήταν φτιαγμένα από πηλό.