Παρότι η συστηματική μελέτη των τεχνών δεν επιχειρήθηκε πριν από την ανθρωπιστική κίνηση του 5ου αιώνα π.Χ., δείγματα αισθητικών κρίσεων βρίσκουμε και σε προγενέστερες εποχές. Οι σημαντικότερες από αυτές οφείλονται στον Πυθαγόρα. Η πυθαγόρεια αντίληψη συνέδεσε τις ποιοτικές διαφορές, τις τονικές κλίμακες και τα μουσικά διαστήματα με την ιδέα της αρμονίας και το μαθηματικό λόγο. Επίσης, στον Αναξαγόρα αποδίδεται σύγγραμμα για την προοπτική στη ζωγραφική.

Θεωρητικές πραγματείες υπήρχαν αρκετές κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. τόσο για τη λογοτεχνία και τη μουσική όσο και για τις εικαστικές τέχνες. Δυστυχώς δε σώζεται τίποτα ούτε από τα έργα του Λάιου του Ερμιόνειου και του Δάμωνα του Αθηναίου για τη μουσική ούτε από το έργο του Σοφοκλή "Περί χορού". Γνωρίζουμε ότι ο Πολύκλειτος στον "Κανόνα" αναφερόταν στις αναλογίες στη γλυπτική, ο Αγάθαρχος είχε γράψει για τη σκηνογραφία, ο Παρράσιος και ο Δημόκριτος για τη ζωγραφική. Τα έργα αυτά μάλλον θα κινούνταν περισσότερο στο επίπεδο της κριτικής θεωρίας των τεχνών παρά της αισθητικής. Χωρίς αυτά όμως θα ήταν αδύνατον το επίπεδο της φιλοσοφικής γενίκευσης που συναντάμε στις αισθητικές αντιλήψεις του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.