Η πεποίθηση ότι ο άνθρωπος μετά το θάνατο οδηγείται στον Άδη, που επικρατούσε ήδη από τα ομηρικά χρόνια, κυριάρχησε και στην Kλασική περίοδο. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις του 5ου αιώνα π.Χ., η μετάβαση στον Άδη γινόταν σταδιακά και προϋπέθετε την καθοδήγηση της ψυχής του νεκρού από το Χάροντα και το χθόνιο Ερμή. Ο ρόλος του Ερμή ως "ψυχοπομπού" είχε διττό χαρακτήρα, αφού ο θεός ήταν υπεύθυνος για τη μετάβαση της ψυχής στον κάτω κόσμο, αλλά και για την πρόσβασή της στον επίγειο κόσμο. Η πιο λεπτομερής περιγραφή της τοπογραφίας του Άδη παρουσιάστηκε από τον Αριστοφάνη στους Βατράχους. Σύμφωνα με αυτήν, η ψυχή φτάνει αρχικά σε μία λίμνη και εκεί την παραλαμβάνει ο Χάρων, ο οποίος την περνά στην απέναντι όχθη με τη βάρκα του.

Για τους αθηναίους πολίτες ο ενταφιασμός στη γη όπου είχαν γεννηθεί είχε μεγάλη σημασία και γι' αυτό το λόγο η άρνηση ταφής στην Αττική θεωρούνταν μία από τις μεγαλύτερες ποινές που μπορούσε να επιβάλει η πόλη. Έτσι μπορεί, επίσης, να εξηγηθεί και η φροντίδα των Aθηναίων να μεταφέρουν στην Aθήνα τους νεκρούς του πολέμου.

Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονταν συχνά στις ταφικές τελετές που γίνονταν στην Αθήνα κατά την Κλασική περίοδο. Έγγραφες μαρτυρίες της αθηναϊκής νεκρικής νομοθεσίας διασώθηκαν από συγγραφείς της ύστερης Aρχαιότητας, όπως για παράδειγμα από τον Πλούταρχο και τον Kικέρωνα, ενώ στους "Nόμους" του Πλάτωνα περιγράφεται η νεκρώσιμη διαδικασία.

Οι επιμέρους νεκρικές τελετουργίες ήταν η πρόθεσις, η εκφορά και το περίδειπνο, ενώ εκδηλώσεις στη μνήμη του νεκρού λάμβαναν χώρα σε ετήσια βάση. Οι συχνές επισκέψεις στον τάφο από τους συγγενείς του νεκρού είχαν μεγάλη σημασία για την κοινωνία της κλασικής Αθήνας. Ορισμένες από τις τελετουργίες αυτές απεικονίζονται στην τέχνη της εποχής.

Tην ευθύνη για την επιτέλεση των εθιμικών τελετών ταφής προς το νεκρό είχαν οι άμεσοι συγγενείς του. Εάν ο νεκρός δεν είχε οικογένεια, ή η οικογένειά του δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να αναλάβει την ταφή, η ευθύνη μετατοπιζόταν σε ένα στενό του φιλικό πρόσωπο ή στην πόλη. Συχνά οι δαπάνες ήταν πολύ μεγάλες τόσο για τα ταφικά κτερίσματα, όσο και για την προετοιμασία και τη διεξαγωγή της ταφής και των συνακόλουθων τελετών. Σύμφωνα μάλιστα με νόμο απαγορεύτηκε στην Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ. η κατασκευή πολυτελών ταφικών μνημείων, γεγονός που συνδέεται συχνά με την επικράτηση της δημοκρατίας και τη θεσμοθέτηση της δημόσιας ταφής για όσους έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο.


| εισαγωγή | οίκος | πόλις | Κλασική Εποχή

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.