Η οικογένεια, κατά κανόνα πυρηνική, αποτελούνταν από τον άντρα και τη γυναίκα (τους συζύγους), τα παιδιά (μέχρι τη στιγμή που θα δημιουργούσαν τη δική τους οικογένεια) και τους οικιακούς δούλους. Αυτά ήταν και τα μέλη ενός μέσου αθηναϊκού οίκου στην Κλασική περίοδο.

Στους βασικούς ρόλους της οικογένειας περιελαμβανόταν η διατήρηση του οίκου, μέσω της γέννησης γνήσιων απογόνων, η πρόνοια για τους ηλικιωμένους και η διατήρηση των ταφικών εθίμων. Αντίθετα με ό,τι επικρατεί σήμερα, ο ρόλος της οικογένειας στην Αρχαιότητα καθοριζόταν από πρακτικές αναγκαιότητες, οι οποίες προσδιόριζαν επομένως και τις σχέσεις μεταξύ των μελών.

Αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί ο έρωτας, ως μέσο σύναψης ενός γάμου, θεωρείται συχνότερη η επιλογή των συζύγων με βάση τα προσόντα που διέθετε ο εκάστοτε υποψήφιος. Έτσι, οι σχέσεις των συζύγων μπορεί να διαπνέονταν από αγάπη, αλλά δεν ήταν αυτή η απαραίτητη προϋπόθεση για το γάμο. Είναι συχνές οι αναφορές σε άντρες που επιζητούσαν τέτοια συναισθήματα στις εταίρες. Αντίθετα, απέναντι στις συζύγους επιδεικνυόταν σεβασμός και διάθεση προστασίας. Οι γυναίκες-σύζυγοι από την πλευρά τους δεν αποδέχονταν αδιαμαρτύρητα τις εξωσυζυγικές σχέσεις των αντρών τους, δεν είχαν όμως νομικά τη δυνατότητα να κάνουν κάτι γι' αυτό.


Οι σχέσεις των μελών της οικογένειας ήταν κατά κανόνα αρμονικές. Ιδιαίτερα εκείνες της μητέρας με τα παιδιά δεν παρουσίαζαν προβλήματα. Ο πατέρας με την κόρη είχε καλές σχέσεις. Αντίθετα, με τον ενήλικα, κυρίως, γιο υπήρχε συχνά αντιπαλότητα, δεδομένου ότι ο πατέρας δεν είχε απόλυτες εξουσίες και μπορούσε ανά πάσα στιγμή να αμφισβητηθεί από τους άρρενες απογόνους του. Συγχρόνως, το γεγονός ότι η εκπαίδευση και η κοινωνικοποίηση των αγοριών γίνονταν εκτός σπιτιού δημιουργούσε συχνά εντάσεις σ' αυτήν τη σχέση, γιατί ο πατέρας δύσκολα αποδεχόταν τις νεοτεριστικές ιδέες, που τους δίδασκαν κυρίως οι σοφιστές. Έτσι βλέπουμε, στην κωμωδία ιδιαίτερα, να εμφανίζεται το φαινόμενο του χάσματος των γενεών.

Μεταξύ των αδελφών επικρατούσε κατά κανόνα θετικό κλίμα. Εντάσεις παρατηρούνταν σε περιπτώσεις κληρονομικών θεμάτων και μεταξύ των γνήσιων και των υιοθετημένων αδελφών.



| εισαγωγή | οίκος | πόλις | Κλασική Εποχή

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.