Κάθε ξένος που διέμενε πάνω από ένα μήνα στην Αθήνα ήταν υποχρεωμένος να εγγραφεί ως μέτοικος και να πληρώνει το μετοίκιον, μηνιαίο δηλαδή φόρο μίας δραχμής.

Στους μετοίκους κατά κανόνα δεν επιτρεπόταν η ιδιοκτησία γης ή η εξόρυξη μετάλλου. Εξαιρέσεις όμως πάντα υπήρχαν, όπως φαίνεται από το παράδειγμα του Σοκία από τη Θράκη, ο οποίος είχε στη διάθεσή του χίλιους δούλους που εργάζονταν στο Λαύριο. Η πρόσβαση ενός μετοίκου στην παραγωγή των μεταλλείων ήταν δυνατή, επειδή μπορούσε να νοικιάσει γη στη Λαυρεωτική από το αθηναϊκό κράτος, το οποίο ζητούσε ως μόνη εγγύηση ένα οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο. Το μεγαλύτερο ποσοστό πάντως των μετοίκων και των ξένων ασχολούνταν συστηματικά με το εμπόριο.

Ωστόσο, υπήρχαν περιπτώσεις μετοίκων που τους είχε δοθεί το δικαίωμα της ισοτέλειας, να πληρώνουν δηλαδή ίσους φόρους με τους αθηναίους πολίτες, και της ένκτησης γης και οικίας, να έχουν δηλαδή ακίνητη περιουσία. Ο Δημοσθένης αναφέρει ότι αυτοί οι μέτοικοι έδειχναν έναν ιδιαίτερο ζήλο στο να διατηρούν την περιουσία τους φανερή, ώστε να τη γνωρίζουν το κράτος και οι συμπολίτες τους.

Αρκετοί μέτοικοι ήταν επιτυχημένοι ιδιοκτήτες εργαστηρίων που απασχολούσαν δούλους. Διάσημοι ήταν ο Κέφαλος από τις Συρακούσες και οι γιοι του -ο Πολέμαρχος και ο ρήτορας Λυσίας- οι οποίοι είχαν στην κατοχή τους ένα εργαστήριο κατασκευής ασπίδων, όπου απασχολούνταν 120 δούλοι.