Συγγενικά προς τους ναούς κτίσματα ήταν οι θησαυροί, οι οποίοι αναγείρονταν κοντά στα ιερά και συνήθως στέγαζαν δημόσια (και σπανιότερα ιδιωτικά) αναθήματα. Από σχεδιαστικής άποψης είναι συχνά μικρού μεγέθους πρόστυλα εν παραστάσι κτήρια. Οι περισσότεροι και σημαντικότεροι θησαυροί αποκαλύφτηκαν στα πανελλήνια ιερά της Ολυμπίας και των Δελφών. Εμφανίζονται είτε σε δωρικό είτε σε ιωνικό ρυθμό. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι ιωνικοί κίονες αντικαθίσταντο με καρυάτιδες, όπως στους θησαυρούς των Κνιδίων και των Σιφνίων στους Δελφούς. Ο τελευταίος χρονολογείται γύρω στο 525 π.Χ. και ήταν διακοσμημένος με ανάγλυφη ζωφόρο και με γλυπτές μορφές στο αέτωμα. Όλα τα γλυπτά μέλη του ήταν επιζωγραφισμένα και η πολλαπλή διακόσμηση έδινε την εντύπωση ενός μάλλον παραφορτωμένου -σε σχέση με το μέγεθός του- κτίσματος. Ο θησαυρός των Μασσαλιωτών συνδύαζε στοιχεία ιωνικά και δωρικά με κιονόκρανα σαφώς αιγυπτιακής έμπνευσης. Στο ίδιο ιερό, το τελειότερο δείγμα δωρικού θησαυρού αφιερώθηκε από τους Αθηναίους γύρω στο 500 π.Χ. Στην Ολυμπία ο θησαυρός των Γελώων ήταν ασυνήθιστα μεγάλος και έφερε πήλινο περικάλυμμα του γείσου με περίτεχνα γραπτά κοσμήματα.


Η χρήση του λίθου στην κατασκευή των κιόνων επέτρεψε το σχεδιασμό μεγάλων στοών, οι οποίες είχαν ανοιχτή τη μία πλευρά τους, ενώ παράλληλα πρόσφεραν και προστασία από τα καιρικά φαινόμενα. Ήταν, λοιπόν, κτίσματα κατάλληλα για χώρους που συναθροίζονταν πλήθη ανθρώπων όπως οι αγορές, τα ιερά, τα γυμνάσια και τα θέατρα. Αρχαϊκές στοές ήρθαν στο φως σε διάφορα μέρη, αλλά τα μεγαλοπρεπέστερα δείγματά τους βρέθηκαν στη Σάμο. Οι στοές της αγοράς και του γυμνασίου στην κάθε πόλη ήταν ο χώρος για την εμπορική και πολιτική δραστηριότητα των ανδρών. Αντίστοιχα, τόπο συνάντησης των γυναικών αποτελούσαν οι κρήνες, οι οποίες συχνά βρίσκονταν μέσα σε μικρές στοές. Δύο από τις πρωιμότερες και πιο φημισμένες κρήνες ήταν της Πειρήνης στην Κόρινθο και η Εννεάκρουνος -που το νερό της έτρεχε από εννέα λεοντοκεφαλές- στην Αθήνα.

Από τα ταφικά μνημεία της Αρχαϊκής περιόδου το μεγαλύτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν εκείνα της Μικράς Ασίας, όπως οι τάφοι του Λέοντος και των Αρπυιών στη Λυκία. Αποτελούνταν από υψηλό τετραγωνικό βάθρο, πάνω στο οποίο τοποθετήθηκε ο νεκρικός θάλαμος σε μορφή λάρνακας με ανάγλυφες παραστάσεις στις πλευρές της. Τα απλούστερα μνημεία βέβαια ήταν οι επιτύμβιες στήλες με ανάγλυφη, εγχάρακτη ή γραπτή διακόσμηση. Με αυτές μοιάζουν και αρκετά αναθηματικά μνημεία της εποχής, ενώ κάποια άλλα αποτελούνταν από έναν υψηλό κίονα με αγαλματική επίστεψη, όπως η σφίγγα των Ναξίων στους Δελφούς.


| εισαγωγή | γράμματα | τέχνες | θρησκεία | Αρχαϊκή Περίοδος

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες θα δείτε μια σύντομη περιγραφή.