Η γλυπτική της Κλασικής περιόδου αντιπροσωπεύει τα κατεξοχήν επιτεύγματα της κλασικής τέχνης, αυτά ακριβώς στα οποία οφείλει το όνομά της και τα οποία σημάδεψαν την εξέλιξη της τέχνης στο Δυτικό κόσμο. Το πλέον ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι η αρμονική ισορροπία των αντιθέσεων, πράγμα που άλλαξε οριστικά την εκφραστική δυνατότητα των εικαστικών τεχνών. Η σημασία που αποδόθηκε στο άτομο εκφράστηκε κυρίως μέσω της αδιάλλειπτης και αμφίρροπης σχέσης του ήθους και του πάθους. Η ανθρώπινη μορφή βρίσκεται στο επίκεντρο του φυσικού και πολιτικού γίγνεσθαι και η απεικόνισή της κατακτά την αρτιότητα χάρις στην τελειοποίηση της τεχνικής. Οι έλληνες γλύπτες πέρασαν σταδιακά και χωρίς βαθιές ρήξεις από τα αρχαϊκά πρότυπα στον αυστηρό ρυθμό, καθώς μπορούσαν πια ν' αναπαριστούν ρεαλιστικά το ανθρώπινο σώμα σε κίνηση ή ανάπαυση. Ταυτόχρονα δεν έπαψαν να ενδιαφέρονται για την ανασύσταση της φόρμας από τα συνθετικά στοιχεία της, για το ακριβές σχέδιο και την αναλογία των μερών, χαρακτηριστικά που συναντάμε ήδη ανεπτυγμένα στην πρώιμη κλασική γλυπτική. Ενώ η κυρίως επιδίωξή τους ήταν η απόδοση της ιδανικής μορφής, κατάφεραν επίσης να αναδείξουν το ειδικό και ατομικό υπό το φως του γενικού και αρχετυπικού. Αυτό οδήγησε στην τέχνη του πορτρέτου, του οποίου ο ρεαλισμός κορυφώθηκε στις κατοπινές περιόδους.

Η πορεία αυτή δεν αποτέλεσε απλά φυσική εξέλιξη, αλλά συνδεόταν με την ανανεωμένη αυτοπεποίθηση, την αισιοδοξία αλλά και την ανησυχία που γεννήθηκαν μετά τη νίκη κατά των Περσών. Στα ερωτήματα για την ύβρι, τη νέμεσι και το θάμβος, που το δράμα έθετε την ίδια εποχή, η γλυπτική απαντούσε με την ήρεμη βεβαιότητα του ανθρώπου που έχει πλήρη συνείδηση του κόσμου και του εαυτού του μέσα σ' αυτόν. Η καινοφανής ποιότητα που χαρακτηρίζει τις μορφές στα χρόνια του Παρθενώνα αντλεί το δυναμισμό της από την ανάδειξη της Αθήνας σε ηγέτιδα δύναμη, τις ανθρωποκεντρικές τάσεις της φιλοσοφίας και την ορθολογιστική προσέγγιση των επιστημών.

Η γλυπτική στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. υπέστη -όπως και ολόκληρη η αθηναϊκή κοινωνία- τις συνέπειες του Πελοποννησιακού πολέμου. Ο κόσμος της αρμονίας ξέφυγε από τον έλεγχο και στον πλούσιο ρυθμό το πάθος υπερτερούσε του ήθους. Η εκφραστικότητα των μορφών δηλωνόταν με χειρονομίες, στροβιλισμούς των σωμάτων και συσπάσεις των προσώπων. Τα στοιχεία αυτά διαδόθηκαν ακόμα περισσότερο κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., όταν η γλυπτική έδειξε να γοητεύεται από την εξερεύνηση της ανθρώπινης εμπειρίας αποδίδοντας τη συγκίνηση, τη χάρη, τη μανία, τον πόθο ή τον αισθησιασμό στα όρια του ερωτισμού.

Η γλυπτική των κλασικών χρόνων δημιούργησε τα αριστουργήματά της κυρίως σε χαλκό. Για τα έργα αυτά γνωρίζουμε ελάχιστα και συχνά καλούμαστε να εκτιμήσουμε την ποιότητά τους μέσα από μαρμάρινα ρωμαϊκά αντίγραφα ή από τα λιγοστά μαρμάρινα πρωτότυπα που σώθηκαν. Μεταξύ των τελευταίων συγκαταλέγονται και τα αρχιτεκτονικά γλυπτά, τα επιτύμβια και τα αναθηματικά ανάγλυφα που είχαν εντελώς διαφορετική λειτουργία από τα ελεύθερα γλυπτά.
Το πρόβλημα της ταύτισης των αντιγράφων και της απόδοσης του πρωτοτύπου σε συγκεκριμένο γλύπτη είναι αρκετά περίπλοκο, καθώς πολλές και διαφορετικές απόψεις έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί για τα περισσότερα από αυτά. Σε αρκετές περιπτώσεις ούτε η χρήση των πηγών ούτε οι στυλιστικές αναλύσεις επαρκούν. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι χωρίς την ελληνολατρεία των Ρωμαίων οι γνώσεις μας για την ελληνική γλυπτική θα ήταν πολύ φτωχότερες.



| εισαγωγή | τέχνες | γράμματα | εκπαίδευση | θρησκεία | Κλασική Εποχή

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.